Pracodawca finansując ze środków obrotowych abonamenty medyczne lub karnety zapewniające dostęp do obiektów sportowo-rekreacyjnych, przekazują pracownikom tym samym nieodpłatne świadczenia stanowiące dla nich przychód ze stosunku pracy. Ich wartość należy wliczyć pracownikom do podstawy wymiaru składek ZUS. Mogą one korzystać ze zwolnienia z oskładkowania, jeśli prawo do nich wynika z odpowiednich przepisów zakładowych, a pracownicy ponoszą za nie częściową odpłatność.
Zwolnienie składkowe
Z podstawy wymiaru składek (społecznych i zdrowotnej) pracownika wyłączone są korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług. Takie zwolnienie składkowe wynika z § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Na podstawie przywołanego przepisu korzyści materialne nie stanowią dla pracownika podstawy wymiaru, jeżeli:
- wynikają z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu,
- mają formę niepieniężnego zakupu po cenach niższych niż detaliczne lub formę usług,
- pracownik poniósł za nie częściową odpłatność.
Częściowa odpłatność
Częściowa odpłatność pracownika polega w tym przypadku na jego partycypowaniu (choćby symbolicznym) w pokryciu kosztów zakupu niektórych artykułów, przedmiotów lub usług. Pracownik uzyska ten efekt, jeżeli pracodawca zakupi towary dla pracownika lub udostępni mu korzystanie z usług, za które pracownik zapłaci niższą cenę od tej, do której uiszczenia byłby zobowiązany w przypadku osobistego (prywatnego) nabycia tychże dóbr. W praktyce częściowa odpłatność pracownika za dane świadczenie jest potrącana (w konkretnej kwocie) z jego wynagrodzenia.
Omawianego zwolnienia nie można natomiast zastosować w sytuacji, gdy pracownik będzie sam dokonywał płatności za artykuły, przedmioty lub usługi, a następnie ta część wartości zakupu, która powinna była zostać sfinansowana przez pracodawcę, zostanie mu zwrócona. W takim przypadku – według ZUS – nie można mówić o korzyści w postaci umożliwienia zakupu towaru lub usługi po cenie niższej niż detaliczna w rozumieniu § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego, ponieważ w rzeczywistości pracownik nabywa prawo do świadczenia pieniężnego wypłacanego po spełnieniu określonych warunków.
Korzyść wynikająca z przepisów zakładowych
Należy podkreślić, że aby na mocy wskazanego przepisu wartość świadczeń otrzymanych przez pracowników była wyłączona z podstawy wymiaru składek, samo poniesienie przez nich częściowej odpłatności za nie jest niewystarczające. Możliwość zastosowania omawianego zwolnienia z oskładkowania w odniesieniu do wskazanych świadczeń jest nierozerwalnie związana z tym, iż prawo do uzyskania korzyści materialnych polegających na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne musi wynikać z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu. Organ rentowy wskazał w niej, że dopiero wtedy, gdy przepisy zakładowe zawierają takie uregulowanie i gdy na ich podstawie pracownicy ponoszą częściową odpłatność za omawiane świadczenia, pracodawca od części przez niego sfinansowanej nie ma obowiązku naliczenia składek zatrudnionym osobom.
| zapis w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania lub przepisach o wynagradzaniu o prawie pracownika do uzyskania danej korzyści | + | udział pracownika w poniesieniu kosztów nabycia danego świadczenia | = | zwolnienie ze składek ZUS wartości świadczenia w części finansowanej przez pracodawcę |